Elbląg 1521

"...Północna linia obrony Starego Miasta Elbląga składała się najpierw z wysokiego, ceglanego muru z basztami i z okazałą, pięciopiętrową Bramą Targową z opuszczaną kratą bramną. Przed murem znajdował się parcham, dotykający fosy z wodą. Przed fosą biegła druga linia obwarowań, złożona z wału ziemnego, niskiego muru z kilku wieżami i z zewnętrznej fosy, także wypełnionej wodą. Nad obu fosami znajdowały się mosty - kamienny przy wewnętrznej, a zwodzony nad zewnętrzną fosą. Ta zewnętrzna fosa była też wzmocniona palisadą z dwiema bramami. We wschodniej linii murów Starego Miasta główną rolę odgrywała Brama Kowalska, przez którą wiodła droga na przedmieście i do Nowego Miasta.

Zaciężni Zakonu zamierzali sforsować w północnej linii obwarowań przejścia na obu fosach i wedrzeć się do warownej Bramy Targowej, a przez nią do centrum Starego Miasta. Zadanie to miało zostać zrealizowane rankiem 8 marca. Jednak wskutek alarmu jednego z mieszczan, strażnicy zdołali częściowo podnieść most zwodzony na zewnętrznej fosie, który w końcu wpadł do wody. Strażnicy wycofali się wówczas do Bramy Targowej, którą udało się im tylko częściowo zamknąć masywnymi drzwiami, co umożliwiło atakującym przez szpary ostrzał Rynku Starego Miasta. Wówczas jednak do walki włączyli się mieszczanie z Brackwagenem na czele, którzy zaczęli ostrzeliwać atakujących. Jednocześnie za pomocą łopaty przecięto linę kraty Bramy Targowej, która opadła, zamykając wejście i na pewien czas przycisnęła Kaspra von Schwalbacha. Knechci rotmistrza krzyżackiego Knebela stłoczeni na moście kamiennym nad wewnętrzną fosą i na parchamie stali się wówczas obiektem ostrzału z murów przez mieszczan oraz zaciężnych królewskich, którzy nadbiegli z Nowego Miasta. Obronili oni dojście do Bramy Kowalskiej. Ostrzał z działa z Bramy Targowej spowodował także ciężką ranę dowódcy Knebela i wycofanie się około południa atakujących, którzy uszli na powrót do Tolkmicka.

Knebel został przewieziony do Królewca, gdzie niebawem zmarł. Straty były po obu stronach, ale sukces elblążan widoczny: przeszedł on na wieki całe do tradycji miasta, które rocznicę tzw. wielkiego napadu wojsk Zakonu czciło 8 marca aż do zaboru Elbląga przez Prusy w r. 1772, a zbawcza łopata zawieszona została na Bramie Targowej.

Fragment książki: Marian Biskup "Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521" s. 358-359