WOJNA POLSKO-NIEMIECKA
1109

Główną przyczyną wyprawy cesarza Henryka V przeciw Polsce w 1109 roku była antyniemiecka polityka Bolesława Krzywoustego. Rok wcześniej polski książę wspomógł Węgry, w wojnie z Niemcami, wkraczając na terytorium Czech sprzymierzonych z Cesarstwem.

Tym sposobem polski władca wywiązał się z sojuszu zaczepno-odpornego, zawartego rok wcześniej z węgierskim królem Kolomanem. Akcja zbrojna Bolesława Krzywoustego spowodowała odwrót wojsk czeskich z Węgier w celu obrony swojego państwa. To z kolei znacznie osłabiło siłę uderzenia cesarskiej armii. Wówczas Henryk V poprzysiągł zemstę na nieposłusznym sąsiedzie.

W Erfurcie udało się Niemcom zgromadzić armię liczącą około 10 tysięcy rycerzy. Była to, jak na owe czasy, ogromna siła orężna. Na początku sierpnia oddziały rozpoczęły marsz na wschód.

"...Pod Krosno Odrzańskie napastnicy przybyli około 10-12 sierpnia. Przyczynę powstrzymania dalszego marszu w głąb dzielnicy śląskiej można tłumaczyć tym, że Henryk V nie zdążył w porę skoncentrować wszystkich planowanych sił. Musiał czekać na oddziały czeskie, które miały spełnić rolę przewodników dla wojsk niemieckich w regionie między rzekami Odrą i Obrą. Przerwa w marszu to również zapewne efekt umocnień wzniesionych przez Polaków nad Odrą. Posiłki czeskie nie dotarły, wobec tego Henryk V postanowił kontynuować marsz wraz ze swoim wojskiem, starając się nie dopuścić do większej bitwy przed ostatecznym połączeniem się z wojskami czeskimi. Zmieniona została jednak trasa marszu, wojska miały kierować się na Poznań, lecz wobec braku Czechów, Henryk V zdecydował się iść w kierunku Wrocławia. Droga przebiegała bez większych przeszkód. Król obawiał się zapuścić w polskie bory na prawym brzegu Odry, które stanowiły naturalną granicę Wielkopolski. Bory ciągnęły się szerokim pasem wzdłuż Odry i stanowiły poważną przeszkodę w pochodzie na Poznań. Podążające przez nie wojsko mogło mieć ogromne trudności. Jedynym sensownym rozwiązaniem byłoby podzielenie armii na drobne rozdziały, jednak to z kolei naraziłoby je na łatwe zniszczenie w zasadzkach przygotowanych przez Polaków.[...]
W okresie koncentracji w Niemczech książę Bolesław Krzywousty zdobywał grody pomorskie. Były to Nakło oraz przypuszczalnie: Wyrzysk, Łobżenica, Kraina, Wysoka, Piła i Złotowo. Kampania ta była poważnym sukcesem wojsk polskich. W ten sposób, pacyfikując Pomorzan, Bolesław ubezpieczał swój kraj od północy..."

Fragment książki: D.A. Czaja "WAROWNIA GŁOGOWSKA W DOBIE PIERWSZYCH PIASTÓW" s. 67-68

Liczebność armii Bolesława Krzywoustego ocenia się na 3 - 4 tysięcy. Jak widać, była kilkukrotnie mniejsza od wojsk niemiecko-czeskich.

"...Niemieckie uderzenie na Polskę nie było jednak dla Krzywoustego żadnym zaskoczeniem. Spodziewał się tego już w lipcu i cały czas był informowany o ruchach wojsk Henryka V. Kiedy miał pewność, że z kierunku północnego nic nie grozi jego państwu, ruszył ze swoją armią w stronę Głogowa. Cel był jasny: odparcie najazdu niemieckiego. W ciągu dziewięciu dni, forsownym marszem spod Santoka, przebył ze swoją drużyną około dwieście kilometrów. Rozbił obóz w niewielkim oddaleniu na północ od Głogowa. Nieco wcześniej książę wysłał oddział lekkozbrojnych wojowników do Głogowa, by wsparli załogę grodu w razie ataku niemieckiego, a przed przybyciem głównych sił polskich.[...]
Gall Anonim wspominał, że gdy tylko Bolesław dowiedział się o przedarciu się Niemców przez bród w Głogowie, natychmiast rozpoczął intensywne przygotowania obronne na linii Baryczy poprzez wzmocnienie przesieki i ścinanie drzew, tarasując nimi koryto rozlewnej rzeki. .."

Fragment książki: D.A. Czaja "WAROWNIA GŁOGOWSKA W DOBIE PIERWSZYCH PIASTÓW" s. 69-70

Pod Głogowem doszło także do połączenia niemieckiej armii Henryka V z czeską armią Świętopełka I, która wcześniej spustoszyła tereny wokół szlaku przemarszu.

Spod Głogowa wojska niemiecko-czeskie ruszyły w kierunku Wrocławia i ograniczyły się do pustoszenia okolicznych terenów.

"...Bolesław zareagował błyskawicznie, urządzając pościg za wrogiem i gdy tylko ktoś oddalił się od głównych sił, to jak podaje Gall:
Już nie znalazł powrotnej drogi, a jeżeli czasem ktoś większy [jakiś] oddział w poszukiwaniu żywności lub paszy dla koni oddalił się bardzo od obozu ufny w swoją liczbę to Bolesław natychmiast stawał pomiędzy nim a wojskiem cesarskim i tak ci, którzy wyprawiali się po łup, padali sami łupem Bolesława. W ten sposób oddziały Bolesława wygłodziły i znużyły, wojska niemieckie do tego stopnia, że nikt nie wychodził nawet za swoją potrzebą poza rozstawioną linię straży. [...]
Król niemiecki zaproponował Krzywoustemu sumę 300 grzywien za możliwość wycofania się z Polski, rezygnując również z poparcia sprawy Zbigniewa. Książę Bolesław nie przystał jednak na żadne ustępstwa.[...]
Henryk V wraz ze swoimi oddziałami, po dojściu do Ryczyny, natrafił na przesiekę oddzielającą Śląsk średni od górnego. Nigdy tej przeszkody Niemcom nie udało się sforsować. Trudną sytuację zawiedzionego króla pogłębiło jeszcze morderstwo czeskiego księcia Świętopełka. Zbrodnia popełniona została w tajemniczych okolicznościach 21 września, a sprawcą jej był czeski żołnierz Jan Werszowiec. Wydarzenie to spowodowało pośpieszne opuszczenie obozu niemieckiego przez wojska czeskie. Dochodziły jesienne słoty. Widząc bezskuteczność dalszego marszu, także książęta niemieccy zaczęli się buntować, a daleki powinowaty Bolesława, margrabia miśnieński Wiprecht z Grojcz, tylko na usilne błagania samego Henryka V zgodził się trwać przy jego boku. Wszystkie te wydarzenia spowodowały wycofanie się napastniczych oddziałów przez Czechy do Niemiec. Tak zakończyła się kampania 1109 r. Decydującą dla całej wojny klęskę Niemcy ponieśli wiec już pod Głogowem. .."

Fragment książki: D.A. Czaja "WAROWNIA GŁOGOWSKA W DOBIE PIERWSZYCH PIASTÓW" s. 79