Golub 1422

"...Miasteczko Golub leżało w łuku Drwęcy i było otoczone czternastowiecznymi murami ceglanymi z basztami i narożnymi wieżami, oraz suchą fosą, dotykając od wschodu linii rzeki. Wody jej otaczały z trzech pozostałych stron całe miasteczko. Dostęp do niego najłatwiejszy był od strony północnej i tam też niewątpliwie skierowany został 20 sierpnia atak wojsk polsko-litewskich, uwieńczony rychło powodzeniem. Dłuższy opór stawiała tylko załoga jednej z większych baszt miejskich (w pobliżu Drwęcy), do której schroniła się także część mieszczan. Była to bez wątpienia zachowana do dziś baszta w narożu linii północnej murów w pobliżu Bramy Brodnickiej. Załoga zmuszona do kapitulacji dostała się do niewoli. Przed 23 sierpnia całe miasto było w ręku wojsk polsko-litewskich, które dokonały jego grabieży.

Trudniejsze zadanie stanowiło oblężenie i zdobycie warownego zamku komturskiego, zbudowanego na zachód od miasta na wyniosłym wzgórzu (blisko 100 mn.p.m.) w początkach XIV w. Na całość założenia obronnego składał się ceglany zamek konwentualny (tzw. wysoki) i rozległe przedzamcze, przylegające do zamku od wschodu, także otoczone obronnym murem, wzmocnionym basztami. Przedzamcze ze względu na spadzistość terenu otoczone było fosą od strony zachodniej i wschodniej, fosa ta oddzielała teren przedzamcza od zamku wysokiego. Stanowił on ceglany czworobok, w typie zamku konwentualnego z wysoką, ośmioboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Na międzymurzu, w południowo-zachodnim narożniku znajdowała się (zapewne od końca XIV w.) stojąca osobno okrągła wieża, do której dojście wiodło tylko z obronnego ganku zamkowego przez opuszczany z wieży pomost. Niższa wieża, bez połączenia z zamkiem, znajdowała się obok narożnika północno-zachodniego, służąc do bocznej obrony z broni palnej24. Korpus zamkowy miał tylko fosę od strony przedzamcza, gdyż wzgórze opadające spadziście ku Drwęcy stanowiło doskonałą, naturalną ochronę. Dojście do zamku było możliwe tylko od strony przedzamcza.

Wojska polsko-litewskie rozpoczęły 20 sierpnia ostrzał zespołu zamkowego z czternastu dział. Załoga zamkowa, na czele z komturem golubskim, wzmocniona oddziałem zaciężnych, stawiała opór, w końcu zaś podpaliła przedzamcze, Wojska królewskie zapewne podjęły wówczas ostrzał zamku wysokiego z bliższej odległości, wyrządzając straty w jego obwarowaniach. W dniu 25 sierpnia nastąpił pierwszy szturm do zamku, który niedługo potem (może już 26 sierpnia) skapitulował i został spalony, przy czym w walce zginęli komtur golubski oraz kilkunastu braci krzyżackich; wielu zaciężnych wzięto do niewoli.

Fragment książki: Marian Biskup "Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521" s. 150-151