TYKOCIN

Białystok

Tykocin

Ciekawostki z historii zamku i grodu

XIII wiek W XIII wieku w okolicy dzisiejszego Tykocina, około 3 km na południe od nurtu rzeki Narew, istniał dwuczłonowy gród. Pełnił on rolę najdalej na wschód wysuniętej strażnicy mazowieckiej. Wał grodu miał co najmniej 6 m wysokości i zwieńczony był drewnianą palisadą. Gród otoczony był fosą o szerokości 9 metrów i głębokości 2,5 metra.
W połowie XIII wieku z niewiadomych przyczyn gród został opuszczony. Jego mieszkańcy przenieśli się w pobliże Narwi. Nowy gród powstał na prawym brzegu rzeki, w miejscu gdzie później stanął zamek tykociński.

XV wiek W źródłach historycznych nazwa Tykocin pojawiła się na początku XV wieku.

1425 W 1425 roku Tykocin otrzymał z rąk Janusza I Starszego prawa miejskie w oparciu o prawo chełmińskie.

1426 W 1426 roku Tykocin przeszedł pod panowanie wielkiego księcia litewskiego Witolda Kiejstutowicza.

13 lutego 1433 13 lutego 1433 roku starosta smoleński Jan Gasztołd otrzymał Tykocin od wielkiego księcia litewskiego Zygmunta Kiejstutowicza. W skład nadania weszły także Złotoria oraz Łopuchowo. Dosyć szybko powstała tu rezydencja rodu.

1458 W 1458 roku, po śmierci Jana Gasztołda, Tykocin przeszedł w ręce jego syna Marcina.

1483 Po 1483 roku zmarł Marcin Gasztołd. Tykocińskie dobra odziedziczył syn Olbracht, który od samego początku postawił na rozwój miasta. Aby jego działania przynosiły wymierne efekty, podejmował się różnych działań. Na przykład żeby główny gościniec wiódł przez Tykocin, zniszczył podobno most w pobliskich Lożach!

1519 Około 1519 roku, z polecenia Mikołaja Radziwiłła tykocińska rezydencja rodu Gasztołdów została spalona.

1542 W 1542 roku, po bezpotomnej śmierci Stanisława Gasztołda, Tykocin został przyłączony do dóbr królewskich, a następnie przekazany wdowie po ostatnim Gasztołdzie, Barbarze, która w 1547 roku została żoną Zygmunta Augusta.

1549-1575 W latach 1549-1575, dzięki finansowemu wsparciu Zygmunta Augusta, pod kierunkiem niderlandzkiego architekta Hioba Bretfusa zamek w Tykocinie został znacznie umocniony i rozbudowany. Król przywiózł tu ogromną bibliotekę z Wilna, a podobno to wszystko uczynił dla swej ukochanej Barbary Radziwiłłówny, wdowy po ostatnim Gasztołdzie.
W tym czasie w Tykocinie funkcjonował ważny port oraz trzy rynki. Pierwszy, zwany Starym, mieścił się przy przeprawie przez rzekę. Drugi, opatrzony nazwą Nowy, położony był we wschodniej części miasta. Trzeci, Rynek Żydowski, znajdował się w dzielnicy wyznania mojżeszowego.

1551 W 1551 roku, po śmierci królewskiej żony Barbary, Zygmunt August, przejąwszy Tykocin, utworzył tu starostwo. Szybko osada ta stała się ważnym ośrodkiem komunikacyjnym i handlowym. Był to najlepszy okres w historii Tykocina. Kwitło w nim przetwórstwo spożywcze, rolnictwo, rybołówstwo i leśnictwo. Swoje miejsce znalazły tu liczne kramy i warsztaty rzemieślnicze oraz mennica. W mieście i okolicach znajdowały się młyny wodne i wiatraki.

1569 W 1569 roku Tykocin wraz z całym Podlasiem włączono do Korony. W tym samym roku na tykociński zamek przewieziono działa z arsenału w Wilnie.

1572 W lipcu 1572 roku w tykocińskim zamku spoczęły zwłoki Zygmunta Augusta. Dopiero 10 września 1574 roku zostały przewiezione do Krakowa.

1611-1632 W latach 1611-1632 zamek w Tykocinie został rozbudowany. Modernizację obiektu sfinansował król Zygmunt III Waza. Między innymi zasypano wówczas fosę i zburzono ceglany mur obwodowy, zastępując go nowoczesnymi fortyfikacjami.

1630 W grudniu 1630 roku na tykocińskim zamku schronił się wraz z rodziną Zygmunt III Waza uciekający przez morowym powietrzem.

1633–1647 W latach 1633–1647 powstał w Tykocinie Alumnat, czyli Zakład dla Inwalidów Wojennych. Fundatorem obiektu był marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego, starosta tykociński, Krzysztof Wiesiołowski.

1661 W 1661 roku, na mocy uchwały sejmu walnego w Warszawie, za zasługi Stefana Czarnieckiego dla Rzeczypospolitej, Tykocin powiększył stan posiadania hetmana polnego, stając się własnością dziedziczną.

1655 W 1655 roku zamek w Tykocinie zajął hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł, który 31 grudnia tego samego jeszcze roku zmarł podczas oblężenia.

1665 W 1665 roku, po śmierci Stefana Czarnieckiego, Tykocin przeszedł w ręce jego córki Aleksandry Katarzyny i jej męża Jana Klemensa Branickiego.

1705 W 1705 roku August II Mocny podczas pobytu na zamku w Tykocinie ustanowił Order Orła Białego.

1734 W 1734 roku wielki pożar zamienił w ruinę zamek w Tykocinie.

1750 W 1750 roku hetman Jan Klemens Branicki wydał zezwolenie na rozbiórkę zamku w Tykocinie.

1795 W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, władze pruskie ulokowały w Tykocinie komendę wojskową dla departamentu białostockiego.

1950 W 1950 roku Tykocin utracił prawa miejskie.

1993 W 1993 roku Tykocin odzyskał prawa miejskie.

Położenie zamku na mapie

Złota myśl na dziś