Małopolskie
Ciekawostki z historii zamku i grodu
VIII - X wiek
Pomiędzy VIII - X wiekiem obecna Ziemia Tarnowska wchodziła
w skład państwa Wiślan, podporządkowanego później Księstwu Wielkomorawskiemu, a następnie, za czasów Mieszka I , włączona została w granice ówczesnej Polski.
XI wiek
Pod koniec XI wieku ostatecznie wykształciła się osada Tarnów jako wieś o funkcjach rolniczych i handlowych, pośrednicząca w handlu wymiennym ludności zamieszkującej tereny: Pogórza Ciężkowickiego i Rożnowskiego, Płaskowyżu Tarnowskiego i Niziny Nadwiślańskiej.
1125
Z 1125 roku pochodzi pierwsza pisana wzmianka o wsi Tarnów , znajdująca się w wykazie dóbr opactwa benedyktynów w Tyńcu koło Krakowa.
1326
W 1326 roku Tarnów był już pokaźną wsią, należącą do Spicymira herbu Leliwa i Leonarda z rodu Łabędziów.
1327
W 1327 roku Spicymir Leliwita, protoplasta rodu Tarnowskich , nabył od Leonarda drogą wymiany za wieś Dębno koło Brzeska lub Dębiany i dopłatę czterdziestu grzywien drugą połowę wsi Tarnów , stwarzając tym samym podstawę dla późniejszej lokacji miasta.
1329
W 1329 roku Spicymir Leliwita rozpoczął budowę zamku w Tarnowie .
7 marzec 1330
7 marca 1330 roku, w uznaniu zasług dla Korony Polskiej, król Władysław Łokietek nadał wojewodzie krakowskiemu — Spicymirowi Leliwicie — akt lokacyjny dla miasta Tarnowa , oparty na prawie magdeburskim.
1331
W 1331 roku poświęcono kaplicę wybudowaną na Górze Św. Marcina.
1329—1340
W latach 1329—1340 na Górze Św. Marcina wzniesiony został gotycki zamek w Tarnowie , stanowiący do 1570 roku rodowe gniazdo Leliwitów. Pierwotnie budowla ta była wykonana z kamienia i cegły. W obrębie obiektu znajdowała się wieża ostatecznej obrony i część rezydencjalna. Całość otoczona była murem obwodowym z bramą i fosą od południowej strony.
1342
W 1342 roku na zamku w Tarnowie wystawiony został pierwszy znany dokument, w którym Spicymir nadał las Keyserwald jakiemuś Mikołajowi.
1364
W 1364 roku kolejny dziedzic Tarnowa , syn Spicymira, Rafał, wykupił od wójta Jakuba dziedziczony dotąd urząd wójtowski. Pełna władza nad miastem spoczęła w rękach właścicieli zamku.
1419
W 1419 roku król Władysław Jagiełło przywilejem, nadanym Janowi z Tarnowa, zwolnił kupców tarnowskich od opłat celnych na szlaku wrocławskim, wiodącym z Tarnowa przez Opatowiec, Działoszyce, Lelów do Wrocławia.
1441
W 1441 roku zamek w Tarnowie został zdobyty i spalony przez Węgrów. Warownię odbudował dopiero w drugiej połowie XV wieku Jan Amor z Tarnowa .
1452
W 1452 roku cech tkacki jako pierwszy w Tarnowie uzyskał statut czeladzi rzemieślniczej.
1459
W 1459 roku Jan Amor z Tarnowa wraz ze swoim bratem księdzem Janem Rafałem sprowadził do Tarnowa zakon bernardynów i ufundował dla nich klasztor.
1483
W 1483 roku w Tarnowie wybuchł wielki pożar — niemal całe miasto w obrębie murów miejskich stanęło w płomieniach.
1494
W 1494 roku Tarnów przeżył kolejny wielki pożar.
1528
W 1528 roku na tarnowskim zamku przez kilka miesięcy przebywał król Węgier — Jan Zapolya .
1535-1545
W latach 1535-1545, z fundacji hetmana Jana Tarnowskiego, miasto zostało otoczone pierścieniem nowych murów obronnych z basztami typu bastionowego według szkoły nowowłoskiej.Jan Tarnowski przekształcił tarnowski zamek na rezydencję z nowoczesnymi fortyfikacjami bastionowymi. Na zamku znalazła swoje miejsce bogata biblioteka, zbrojownia, skarbiec i rodowe muzeum.
1549
W 1549 roku król Zygmunt August , w wyniku zabiegów hetmana Jana Tarnowskiego, zwolnił kupców tarnowskich z opłat celnych na terenie całego kraju.
1554-1560
W latach 1554-1560 opracowany został przez hetmana Jana Tarnowskiego zbiór przepisów dla tarnowskich mieszczan, zamieszczony później w Acta Obligationum — księdze pisanej w języku łacińskim i częściowo polskim.
1567
Po śmierci Jana Krzysztofa Tarnowskiego, syna hetmana, w 1567 roku hrabstwo tarnowskie odziedziczyła jego siostra Zofia, żona księcia Konstantego Ostrogskiego.
17-18 kwiecień 1570
W dniach 17-18 kwietnia 1570 roku tarnowski zamek na Górze Św. Marcina był scenerią, będącego przejawem samowoli szlacheckiej, awanturniczego zajazdu, powstałego z inicjatywy pretendenta do tarnowskich włości kasztelana czchowskiego Stanisława Tarnowskiego. Popierali go, skłóceni z księciem Konstantym, Olbracht Łaski i Aleksander Zborowski. Zniszczeniu uległa wtedy wspaniała biblioteka hetmańska.
1620
W 1620 roku wyrokiem sądu lubelskiego dokonano podziału Tarnowa i całego hrabstwa tarnowskiego pomiędzy synów księcia Konstantego — Władysława i Janusza. Epizod ten stał się początkiem upadku miasta, którym odtąd rządzili starostowie, reprezentujący interesy właścicieli, opierających podstawy swej gospodarki na latyfundiach kresowych. Nastąpiły lata, kiedy miasto posiadało po dwu i więcej właścicieli równocześnie.
1655
W 1655 roku Szwedzi bez oporu zajęli nadwątlony pożarami i zarazami Tarnów , zrabowali dobytek zgromadzony w klasztorze bernardynów oraz pobrali od miasta wysoką kontrybucję.
1704-1710
Do pogłębienia upadku miasta przyczyniły się w znacznym stopniu przemarsze obcych wojsk. W latach: 1704, 1706, 1709 wędrowały i plądrowały Tarnów wojska saskie, a w latach: 1706, 1707 i 1710 wojska rosyjskie.
1756
W 1756 roku tarnowska szkoła parafialna przekształcona została z fundacji ks. W. Kaszewicza w kolonię akademicką Uniwersytetu Jagiellońskiego.
1767
W 1767 roku w Tarnowie założono stałą pocztę.
1769
W 1769 roku do Tarnowa wkroczyły oddziały konfederatów barskich.
31 sierpień 1772
31 sierpnia 1772 roku do Tarnowa wkroczył austriacki korpus gen. d'Altony, rozpoczynając blisko stupięćdziesięcioletni okres niewoli.
11 wrzesień 1772
11 września 1772 roku ogłoszono w Tarnowie uniwersał rozbiorowy cesarzowej Marii Teresy informujący mieszczan, iż są poddanymi monarchii habsburskiej.
1783
W 1783 roku, rozporządzeniem rządu austriackiego, Tarnów został stolicą obwodu (powiatu) oraz diecezji, włączonej do metropolii lwowskiej.
przełom XVIII/ XIX wieku
Na przełomie XVIII i XIX wieku rozebrano w Tarnowie miejskie fortyfikacje.
1809
W 1809 roku Tarnów został zajęty na krótko przez oddział wojsk Księstwa Warszawskiego, przemieszczający się w zwycięskim pochodzie spod Raszyna. Potem przebywały tu wojska rosyjskie, dowodzone przez księcia Golicyna.
1813—1826
W latach 1813—1826 z inicjatywy księcia Sanguszko powstał w Tarnowie browar. Był to pierwszy w tym mieście zakład przemysłowy.
18 luty 1846
18 lutego 1846 roku wybuchło powstanie narodowowyzwoleńcze. Nieudany atak powstańców na Tarnów ośmielił uzbrojonych w siekiery, widły i kosy chłopów do uderzenia na dwory. Austriackiej biurokracji udało się przeciwstawić rabacji chłopskiej pod wodzą Jakuba Szeli. Trupy pomordowanej szlachty chłopi przynosili do tarnowskiego starostwa, gdzie od władz austriackich otrzymywali za to nagrody pieniężne.
4 listopad 1848
4 listopada 1848 roku ukazało się pierwsze tarnowskie czasopismo — Gazeta Tarnowska — godło „Zgoda".
20 luty 1852
20 lutego 1852 roku zakończono budowę biegnącej przez Tarnów linii kolejowej, łączącej Kraków z Dębicą. Z czasem przedłużono ją do Lwowa.
1863
W marcu 1863 roku zamknięto VI klasę tarnowskiego gimnazjum, ponieważ wszyscy jej uczniowie znaleźli się w szeregach powstańczych. Walczyli oni w korpusie Kurowskiego w Ojcowie i brali udział w krwawej bitwie o Miechów. 18 marca po bitwie pod Grochowiskami Austriacy uwięzili w Tarnowie gen. Mariana Langiewicza i jego adiutantkę Henrykę Pustowójtównę. W tarnowskim szpitalu leczono chorych i rannych powstańców z oddziałów Langiewicza, a dla tych, którym zabrakło miejsc w szpitalu, zorganizowano pomoc w pałacu książąt Sanguszków w pobliskich Gumniskach.
1876
W 1876 roku Tarnów otrzymał oświetlenie gazowe, a po wybudowaniu linii kolejowej, łączącej Tarnów przez Grybów i Nowy Sącz z Leluchowem, stał się ważnym węzłem kolejowym.
10 listopad 1914
10 listopada 1914 roku do Tarnowa wkroczyły wojska rosyjskie, które przebywały w nim do 5 maja 1915 roku. Miasto znalazło się pod ogniem artylerii austriackiej, stacjonującej przez jakiś czas na linii Dunajca.
28 sierpień 1939
28 sierpnia 1939 roku grupa dywersantów niemieckich dokonała zamachu bombowego na tarnowski dworzec PKP. 7 września, po wycofaniu się z linii Dunajca oddziałów Armii „Karpaty" i „Kraków", miasto zajął 22. korpus pancerny hitlerowskiej Armii „Południe". W listopadzie przystąpiono w Tarnowie do organizowania tajnego nauczania w zakresie szkoły podstawowej i średniej przedmiotów zakazanych przez okupacyjne władze.
12—30 marzec 1940
W dniach 12—30 marca 1940 roku nastąpiły pierwsze masowe aresztowania mieszkańców Tarnowa i okolicy. 14 kwietnia tarnowskie gestapo wysłało do Oświęcimia pierwszy transport więźniów politycznych: siedemset dwadzieścia osiem osób.
Wiosna 1941
Wiosną 1941 roku na terenie Przedmieścia Mniejszego okupacyjne władze utworzyły getto.
11—18 czerwca 1942
Pomiędzy 11—18 czerwca 1942 roku przeprowadzono w Tarnowie masową akcję likwidacyjną Żydów, połączoną z deportacją do obozu zagłady w Bełżcu. Śmierć poniosło wówczas ponad dwanaście tysięcy osób, a około ośmiu tysięcy deportowano do obozów koncentracyjnych.
18 styczeń 1945
W nocy 17/18 stycznia 1945 roku, w wyniku oskrzydlającego manewru 60. Armii 1 Frontu Ukraińskiego, uderzającego wzdłuż prawego brzegu Wisły w kierunku Krakowa, i oddziałów 38. Armii 4. Frontu Białoruskiego z południowego wschodu Niemcy opuścili miasto, wysadzając za sobą mosty, wiadukty i urządzenia kolejowe. 18 stycznia 1945 roku Tarnów został wyzwolony.
Złota myśl na dziś
