SZYMBARK

"...Zamek murowany kapituły pomezańskiej został zbudowany na wzniesieniu, nad północnym brzegiem Jeziora Szymbarskiego, położony niedaleko wsi wzmiankowanej w 1378 roku, 13 km na południowy wschód od Suszu. Zamek był siedzibą reprezentanta kapituły — kanonika, zarządzającego okolicznymi dobrami kapitulnymi. Nie jest znana dokładna data rozpoczęcia jego budowy. Na pewno była już prowadzona za czasów prepozyta Henryka ze Skarlina (1381-1386). Budowę prowadzono etapami, zakończono prawdopodobnie w latach dwudziestych XV wieku. Zamek z cegły na kamiennych fundamentach był dwuczłonowym założeniem. Składał się z zamku głównego i przedzamcza. Był drugim największym zamkiem po Malborku, wybudowanym w państwie zakonnym. Zamek główny o dużej powierzchni, ponad 6 tys. m2, został wzniesiony na planie prostokąta (75 x 92 m). Obejmował splantowane wzniesienie, które zostało otoczone wysokim murem obwodowym (skarpowym), stąd różnica poziomów między dziedzińcem zamkowym (wyższy o około 10 m) i otaczającym terenem. W obwodzie murów usytuowano pierwotnie 12 wież obronnych, w tym 4 w narożach o kwadratowych podstawach. Niektóre z nich były otwarte na dziedziniec. Wszystkie były wysunięte poza lico murów. Kilkukondygnacyjne, podpiwniczone i zróżnicowane budynki wypełniały kurtyny — wschodnia i zachodnia, a tylko częściowo — północna i południowa. Wjazd na dziedziniec zamku prowadził od wschodu z przedzamcza przez zwodzony drewniany most nad fosą i budynek bramny. Był on flankowany przez stojącą obok czworoboczną (9 x 9,5 m), masywną i wysoką (24 m) wieżę główną (bergfried). Zapewne pełniła funkcje mieszkalne i ostatecznej obrony. Nie jest znany dokładny układ pomieszczeń w budynkach i ich funkcje..."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 212

"... Po wybuchu powstania antykrzyżackiego w lutym 1454 roku biskup i kapituła pomezańska poparli Związek Pruski. Zamek został oddany do dyspozycji sił związkowych. We wrześniu tego roku, po klęsce chojnickiej wojsk polskich, inicjatywę przejęli Krzyżacy i zamek został obsadzony przez załogę zaciężnych krzyżackich pod dowództwem wójta działdowskiego..."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 213

"... W listopadzie 1460 roku, w trakcie wypadu, oddziały polskie, pod dowództwem burgrabiego Świecia Andrzeja Puszkarza, oblegały zamek w Szymbarku. Opanowały przedzamcze, zniszczyły wieś i częściowo zamek..."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 213

"...Zamek odbudowano, m.in. podwyższając mury obwodowe i baszty. Niektóre nadbudowano w formie owalnej lub ośmioboku, a dwie środkowe w kurtynie zachodniej prawdopodobnie zlikwidowano..."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 213

"...Podczas ostatniej wojny polsko-krzyżackiej (pruskiej), już 1 stycznia 1520 roku zamek skapitulował bez oporu z inicjatywy prepozyta Mikołaja Schónborna, który chciał uniknąć zniszczeń dóbr kapitulnych. Odbyło się to wbrew stanowisku biskupa Hioba Dobenecka, który przysłał nowego dowódcę z poleceniem obrony zamku. Został on jednak przepędzony przez okoliczną ludność. Zamek obsadziła załoga polska pod dowództwem Stanisława Kostki. Stacjonowała w zamku jeszcze po zawarciu rozejmu toruńskiego w kwietniu 1521 roku..."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 213

"...Podwyższono dom bramny, rozbudowano skrzydła zachodnie i wschodnie. Wzniesiono budynek w kurtynie południowej przy wschodnim skrzydle oraz nowy murowany most na czterech arkadach..."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 213

"...W 1. połowie XVIII wieku przebudowano zamek w stylu barokowym, zarówno fasady (okna, ornamentyka), jak i wnętrza (ozdobne sufity, ściany) itp. W narożu północno-wschodnim powstał budynek ujeżdżalni koni, a na środku dziedzińca duża fontanna. Za murami urządzono park. W 1857 dokonano kolejnej przebudowy, tym razem w stylu neogotyckim, szczególnie partii południowo-wschodniej zamku...."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 213

"...Po wojnie w 1945 roku zamek został zrujnowany przez celowe wywołanie pożaru, a w 1947 roku wysadzony w powietrze. W latach sześćdziesiątych XX wieku, po odgruzowaniu terenu zamku, wykonano prace remontowo-konserwacyjne. Zabezpieczono mury: obwodowe, skrzydła wschodniego oraz baszt i wież. Pokryto dachem budynek bramny, główną wieżę oraz wieżę w narożu południowo-zachodnim. Zrekonstruowano drewniane wrota wjazdu bramnego na dziedziniec. W późniejszych latach pokryto dachem jeszcze trzy wieże kurtyny północnej: dwie narożne i jedną środkową. Do dziś zachowało się 10 wież i baszt bez dwóch środkowych w kurtynie zachodniej. Zachowały się ich cokoły kamienne z ceglaną nadbudową w formie przymurnych przypór. Obecnie dawny zamek kapitulny w Szymbarku jest własnością prywatną i pozostaje w trwałej ruinie...."

Fragment publikacji Janusz Bieszk "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE" s. 213