GDAŃSK

"...Od Gdańska zażądał Plauen cła funtowego, opłaty nakładanej w porcie na towary wwożone i wywożone. W odpowiedzi na to mieszczanie jęli domagać się zwrotu wydatków, które w pierwszych dniach po klęsce grunwaldzkiej ponieśli na zaopatrzenie malborskiego zamku. Wówczas komtur gdański, stryjeczny brat Plauena, rozpoczął walkę z miastem. Zablokował port łańcuchem, a gdańszczan zaczął chwytać i więzić. Miasto poczęło się zbroić, zamurowało bramę prowadzącą do zamku i zwróciło się o pomoc do hanzeatów. Krzyżacy zainicjowali więc rokowania i 6 kwietnia zaprosili na naradę do zamku burmistrzów Konrada Letzkaua i Arnolda Hechta oraz rajcę Bartłomieja Grosa, zięcia Konrada. Wszyscy trzej zostali zdradziecko zamordowani, a ciała ich dopiero po tygodniu wydano miastu. O oporze nikt już w Gdańsku nie myślał. Rada i gmina pokornie prosiły wielkiego mistrza o przebaczenie. Henryk von Plauen próśb jednak nie wysłuchał. Usunął dawną radę i mianował nową. Wszędzie wietrzył spiski, do jednej zbrodni dodawał drugą. Nic dziwnego, że społeczeństwo państwa krzyżackiego w końcu wypowiedziało mu posłuszeństwo..."

Fragment książki: Witold Mikołajczak "Grunwald 1410. Krok od klęski" s. 115

"...Podobny przebieg miały wypadki w Gdańsku. Powstanie wybuchło 7 lutego; oddział złożony z 50 młodych, energicznych gdańszczan obsadził krzyżacki Wielki Młyn, potężny budynek gospodarczy, mający jednak ze względu na swą mocną konstrukcję także strategiczne znaczenie. Krzyżacy zamknęli się w zamku. Ówczesny komtur gdański Mikołaj Postar był jednak w chwili wybuchu powstania nieobecny, zabrakło więc obronie wodza. Zaledwie po czterech dniach oblężenia, 11 lutego, załoga zamku również ogłosiła kapitulację. Podobnie jak w Toruniu, upojeni triumfem mieszczanie zburzyli twierdzę, likwidując w ten sposób obawę, że osiądzie w niej ponownie reprezentant zwierzchniej wobec miasta władzy..."

Fragment książki: Maria Bogucka "Kazimierz Jagiellończyk i jego czasy" s. 78-79

"...Podobnie jak swego czasu w Toruniu, tak i w Gdańsku doszło w końcu września do rewolty pospólstwa, na której czele stanął kupiec Marcin Kogge. Być może Kogge pod pozorem reorganizacji rady miejskiej zamierzał poddać miasto Zakonowi, jednakże wrogie nastawienie pospólstwa sprawiło, że poprzestał tylko na wprowadzeniu do rady reprezentantów kupców i cechów, sam nie będąc do niej wybrany. Spiskowcy nie ponieśli żadnych konsekwencji, gdyż rada chciała uniknąć krwawych represji. Kiedy jednak Kogge w końcu stycznia 1457 r. podjął, bez uzgodnienia z radą, nowe próby jej reorganizacji, uznała to za zdradę. Oskarżyła Koggego i jego zwolenników jako stronników Zakonu, uwięziła ich i ścięła. Zapowiedziała jednocześnie surowe represje za wywoływanie rozdźwięków na szkodę króla i miasta...."

Fragment książki: J. W. DYSKANT "ZATOKA ŚWIEŻA 1463" s. 149-150

"...W nocy z 16 na 17 listopada (z soboty na niedzielę) szalejący na Zatoce Gdańskiej sztorm (o sile, jak pisze Lindau, nie spotykanej od co najmniej 70—80 lat) spowodował, iż w ujście Wisły wdarła się wysoka fala przyborowa, tym groźniejsza, że atakowała śpiące już miasto. Rozbiwszy kamienno-ziemny falochron w Wisłoujściu, który osłaniał wejście na rzekę, przeszła z wielką prędkością przez Motławę, rozbijając lub uszkadzając zacumowane tam okręty, statki i łodzie rybackie oraz zwaliła ściany kilku nadbrzeżnych śpichrzów. Następnie przerwała groblę Św. Barbary i zalała osłaniane przez tę groblę od strony Motławy ogrody miejskie, a popłynąwszy w górę Leniwki dotarła do tamy wiślanej między Wiślinką a Steblewem. Przerwała ją w trzech—czterech miejscach, zwaliła wieżę bastei, po czym zalała należący do miasta las w rejonie Wiśliny oraz las grabiński.

Szacunkowe straty, jakie tej nocy poniósł Gdańsk, obliczano na ponad 3000 grzywien (około 486 kg srebra), co stanowiło równowartość 450—500 ton pszenicy (wg cen z 1460 r.)..."

Fragment książki: J. W. DYSKANT "ZATOKA ŚWIEŻA 1463" s. 215-216

"...Gdańsk w początkach XVI w. był dużym, zwartym organizmem miejskim z około 40 tysiącami ludności. Jego części składowe, położone na lewym brzegu Motławy, stanowiły Główne i Stare Miasto oraz Stare Przedmieście, przylegające od południa do pierwszego z nich. Na prawym brzegu Motławy znajdowała się Wyspa Spichrzów, będąca zapleczem magazynowo-handlowym. Nie tylko Główne Miasto - serce całego zespołu miejskiego - lecz także Stare Miasto i Stare Przedmieście miały solidne obwarowania ceglano-kamienne, które były sprzężone z obwarowaniami pierwszego ośrodka; zaopatrzone one były wszędzie w ceglane bramy i wieże obronne, a całość była obwiedziona fosami od strony północnej, zachodniej i południowej, z korytem Motławy w linii wschodniej..."

Fragment książki: Marian Biskup "Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521" s. 340

"...Już po roku 1515, w związku z groźbą agresji Zakonu, nastąpiła dalsza rozbudowa i modernizacja obwarowań, zwłaszcza Głównego i Starego Miasta. Zbudowane zostały wały oraz fortyfikacje typu bastejowego z blokhauzami. Otaczały one zespół gdański nie tylko od zachodu, północy i południa, lecz również od strony wschodniej, na prawym brzegu Motławy. Wyspę Spichrzów otoczono szańcem, tzw. Psim Wałem oraz wzmocniono ceglaną Bramą Stągiewną na jego północnym końcu..."

Fragment książki: Marian Biskup "Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521" s. 341

"...Rada Gdańska zdołała już w 1519 r. sprowadzić z Czech większe działa, działa mniejsze zaś pochodziły z gdańskich ludwisarni. Wśród dział większego kalibru znajdowały się nawet kartauny i notszlangi, obok serpentyn, a także starsze działa kamienne. Spore też były zapasy hakownic. Zbyt mała natomiast była liczba zaciężnych (pieszych), którymi rada Gdańska dysponowała...."

Fragment książki: Marian Biskup "Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521" s. 341